Stalin i Gruzja – dzieje toksycznej relacji

autor zdjęcia: shutterstock

źródło: Rzeczpospolita

W Gori wciąż możemy obejrzeć dom, w którym Stalin urodził się i spędził dzieciństwo. Obecnie mieści się tam muzeum. Wewnątrz znajduje się ekspozycja niemal niezmieniona od czasów sowieckich, będąca zbiorem pamiątek po dyktatorze i poświęconych mu socrealistycznych dzieł

autor zdjęcia: PAP

źródło: Rzeczpospolita

XX Zjazd KPZR: Nikita Chruszczow wygłasza referat o zbrodniach Stalina, noc z 24 na 25 lutego 1956 r.

autor zdjęcia: Getty Images

źródło: Rzeczpospolita

Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili (1878–1953), radziecki dyktator Józef Stalin, na zdjęciu z 1894 r.

autor zdjęcia: Getty Images

źródło: Rzeczpospolita

Matka Józefa Stalina: Jekatierina Gieorgijewna z domu Geladze (1858–1937)

autor zdjęcia: Official photographer of Gori Wikipedia

źródło: Rzeczpospolita

Oficjalny ojciec Stalina: Wissarion Iwanowicz Dżugaszwili. Znęcał się nad małym Iosifem (bękartem?)

Dlaczego w Tbilisi w 1956 r. demonstrowano w obronie dobrego imienia tyrana? Czy Stalin dał Gruzinom jakikolwiek powód, by go dobrze wspominali?

W nocy z 24 na 25 lutego 1956 r., na XX zjeździe sowieckiej partii komunistycznej, wygłoszony przez Nikitę Chruszczowa referat „O kulcie jednostki i jego następstwach” był dla wielu komunistów szokiem. Bynajmniej nie dlatego, że nie wiedzieli oni o opisanych w nim zbrodniach Stalina. Wszak wielu towarzyszy słuchających tego wystąpienia uczestniczyło w stalinowskim ludobójstwie. Szokiem było to, że Chruszczow mówił o tych zbrodniach tak otwarcie i że skazał na infamię człowieka, którego dotąd czczono w świecie komunistycznym jak boga. Sowiecki przywódca pozwolił sobie przy tym na drobne złośliwości. Ironicznie nazywał Stalina „wielkim synem narodu gruzińskiego”. Dawał w ten sposób do zrozumienia: „I taki kaukaski przybłęda rządził nami, Wielkorusami”. Referat Chruszczowa teoretycznie był tajny, ale jego treść szybko zaczęła krążyć wśród członków partii oraz w krajach satelickich, dotarła też do Gruzji, gdzie wywołała oburzenie. Gruzini trafnie odczytali, że Chruszczow nimi gardzi.

4 marca 1956 r. przy pomniku Stalina stojącym nad rzeką Kurą w Tbilisi zebrali się studenci, by uczcić trzecią rocznicę śmierci wodza. Demonstracja nie była spokojna – doszło do przepychanek ze zdezorientowaną milicją. N.I. Parastiszwili, jeden z działaczy komunistycznych, wszedł na cokół pomnika, wypił łyk wina...